İLK YARDIM, TRİAJ, TRANSPORT VE İLK MÜDAHALE -3-

Birinci Bölüm için tıklayınız; Bölüm I (First Aid, Triage, Transport and Emergency Care I)
İkinci Bölüm için tıklayınız ; Bölüm II (First Aid, Triage, Transport and Emergency Care II)

GÜNEŞ ÇARPMASINDA (HİPERTERMİ) İLKYARDIM
Çevresel, fiziksel ve medikal faktörler hayvanlarda güneş çarpması riskini arttırır. Sıcak, nemli hava, yetersiz hava, aşırı egzersiz, şişmanlık, kısa tüylülük ve doğmasal brahiyosefalik durum gibi hazırlayıcı faktörler hipertermi riskini arttırır.
Hipertermi durumunda ilk yardımda dikkat edilecek hususlar ;

* Güneş çarpmasına maruz kalan hayvanlarda ani fakat dikkatli şekilde vücut ısısı düşürülmelidir.
* Soğuk suyla ıslatılmış havlularla hayvan sarılabilir veya soğuk duş yaptırılarak hayvanın ısısı düşürülebilir
* Soğuk banyo uygulaması perifere gidecek kan miktarını azaltır ve böylece hayvanda ısı düşmesi sağlanmış olur. Hayvan sahibi rektal ısıyı alabiliyorsa, rektal ısının normal değere düşmesi durumunda uygulamaya son verebilir
* Hastanın durumu ağır olduğunda en yakın veteriner kliniğine götürülmelidir.

YANIKLARDA İLKYARDIM
Yanık herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi ya da radyasyon nedeniyle oluşabilir. Fiziksel ve kimyasal maddelerle oluşan yanıklar hayvanın yaşamını tehlikeye sokabilecek ciddi durumlardır. Yaralanmayı takiben dokularda şekillenen yıkımlanma yakıcı kaynak kaldırıldıktan sonra oluşabilir ve yaranın dışı kirli maddelerle bulaşabilir.
Yanıklarda İlk Yardım Sistematiği

* Hayvan hala yanıyorsa panik yaratmadan ateş kaynağıdan uzaklaştırılır.
* Kimyasal yanık durumunda, deriyle temas eden maddenin teması kesilmelidir
* Hayvanın hayati bulguları değerlendirilir (A B C)
* Solunum yolunun yanıktan etkilenip etkilenmediğine bakılır
* Yanık bölgesine en az 15 - 20 dakika tazyiksiz soğuk su uygulanır. (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı olacağından önerilmez)
* Baş-boyun bölgesindeki yanıklarda ödem oluşabileceği düşünülerek, hayvanın boynundaki tasma ya da koşum takımı çıkarılmalıdır.
* Su toplamış kesecikler kesinlikle patlatılmamalıdır.
* Yanık bölgesine ilaç ya da yanık merhemi sürülmemelidir
* Yanık üzeri temiz bir bezle örtülmelidir (hijyene dikkat etmek gereklidir)
* Yanık bölgesine basınçlı bandaj uygulanmaz
* Hayvan battaniye ile örtülmeli ve en kısa zamanda veteriner kliniğine götürülmelidir.

DONMALARDA İLKYARDIM
Donma, aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan vücut bölgesine yeterince kan gitmemesi ve bu bölgede kanın pıhtılaşması sonucu dokuda hasar oluşmasıdır.
Donmadan İlkyardım Sistematiği ;

* Hayvan ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir
* Hayvan yan yatırılarak üzeri battaniye ile örtülür, hayvanın haraket etmesi önlenir
* Donmadan dolayı su toplamış bölgeler şekillenmişse bunlar patlatılmamalıdır, bu bölgelerin üzeri örtülür
* Donmuş bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanmalıdır
* Hayvanı ısıtma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle sargı uygulanabilir


GÖZ HASTALIKLARINDA İLKYARDIM
Delici cisim yaralanmaları, kimyasal maddelerin göze temas etmesi, glakom ve göz çıkıkları gözlerde ilk yardımı gereken durumlardır.

Göz Yaralanmalarında İlkyardım Sistematiği

* Gözler herhangi bir kimyasal madde ile temas etmişse en az 5 dakika bol su ile yıkanmalıdır
* Göz çıkığı durumlarında göz yerine konabiliyorsa temiz bir havlu ile göz yerinde tutulmalıdır
* Göz çıkıklarında hayvanlarda ağrı çok olabilir. Bu durumlarda hayvanın gözü nemli bir havluyla yerinde tutulmalı ve hayvanın kontrolsüz haraket etmesine engel olunmalıdır
* Gözlerde başka bir yaralanma olmaması için gözler kapatılmalıdır
* Göze batan yabancı cisim hayvan sahibi tarafından çıkarılabilecek durumda olsa dahi kesinlikle hayvan sahipleri bu işlemi yapmamalıdır
* Hayvan en kısa zamanda veteriner kliniğine götürülmelidir.

ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM
Zehirlenme; vücuda çeşitli yollarla giren toksik maddenin yaşamsal fonksiyonları bozmasıdır. Zehirlenmelerde genel semptomlar ;
# Sindirim sistemine ait semptomlar ; bulantı, kusma, ishal
# Sinir sistemine ait semptomlar ; bilinç kaybı, haraketlerde uyumsuzluk
# Solunum sistemine ait semptomlar ; solunum güçlüğü, morarma, solunumun durması
# Dolaşım sistemine ait semptomlar ; aritmi, kalp durması (kardiyak arrest)

Zehirlenmelerde toksik maddeler vücuda sindirim, solunum ve deri yolu ile girer. Zehirlenmelerde ilkyardımda genel olarak yapılması gereken ilk şey zehirlenmeye neden olan maddenin uzaklaştırılmasıdır.
Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde ;
* Yaşamsal bulgular değerlendirilir (A B C)
* Hayvanın ağzı bol su ile yıkanır, solunum problemi yoksa kusturulabilir, kusturucu olarak hidrojen peroksit ve tuz kullanılabilir
* Yakıcı maddeler alındığı durumda (petrol ürünü, asit, alkali) hayvan asla kusturulmamalıdır, su ve süt verilerek toksik madde dilüe edilebilir. Ayrıca hayvana aktişf kömür ve yumurta akı verilebilir
Solunum Yoluyla Zehirlenmelerde
* Derhal temiz havaya çıkarılmalıdır
* Hayati bulgular değerlendirilir (A B C)
* Hayvan yarı oturur pozisyonda tutulur
* Hayvanın bilinci kapalıysa, baş ve boyun hiperekstensiyon yaptırılarak solunum rahatlatılmaya çalışılır.
Deri Yoluyla Zehirlenmelerde
* Hayvan zehrin kaynağından uzaklaştırılır
* Yaşamsal fonksiyonlar değerlendirilir (A B C)
* İlkyardımcı koruyucı eldiven ve koruyucu elbise giyerek hayvanı bol su ve sabunla 15-20 dakika yıkamalıdır.

::: HAFTAYA TRİAJ VE TRANSPORT :::