Dünkü konudan devam ediyoruz
C - DOLAŞIM (CIRCULATION) :
Kalp atım ritmi, pulzasyon kalitesi, oranı ve ritmi, mukozal membranların rengi, kılcal damarların (kapillar) dolum zamanı ve beden ısısı, hayvanın kalp damar durumunu tahmin etmek için kontrol edilmesi gereken durumlardır. Bu bulgular kalp-damar fonksiyonlarını gösteren spesifik bulgular olmamasına karşın, çabuk değerlendirilebilme özelliklerinden dolayı önemlidir. Bunların yanında hayvanda iç ve dış kanamanın olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Dolaşımın değerlendirilmesinde ilk yardımcı şu kontrolleri yapmalıdır ;
* İlkyardımcı bir parmakla dişetine baskı uygulayıp, kaldırdıktan sonra kapillar dolum zamanına (Capillary Refill Time - CRT) (saniye olarak) ve mukozal membranlardaki renk değişikliği kontrol etmelidir.
* Kalp veya pulzasyon ritmini, kalitesi ve atımını değerlendirmelidir.
* Kalp atımı sol dirsek arkasında göğüsün ön tarafına bir el temas ettirilerek hissedilebilir. Pulzasyonun en iyi hissedilebileceği yer femoral üçgendir.
* Hayvanın vücudunun herhangi bir yerinde kanamanın olup olmadığı kontrol edilmelidir.
* Vücut ısısı kontrol edilmelidir (termometre yoksa,ekstremitelerin soğukluk ve sıcaklığına bakılarak yorum yapılabilir)
Normal mukozal membranlar en düşük CRT'ye sahip olmalı ve baskıdan sonra 1.5 sn içinde pembe renk almalıdır. Solgun ya da beyaz membran kan kaybının veya şokun belirtisi olabilir. CRT uzaması şok, dehidrasyon veya yetersiz kan akışının belirtisidir. Yavaş veya hızlı kalp atımı meydana gelen kalp aritmilerinin ve kalp atımındaki düzensizliklerin, abdominal pulzasyon varlığı kalp atımlarında anormal bir durumun belirtisi olabilir.
Solunum güçlüğüne ilaveten kalp atımı ve pulzasyonun zayıf olduğunun ortaya çıkarılması durumunda canlandırma başlanmalıdır. 20 kg üzerindeki köpeklerde göğüse baskı, göğüsün büyük bir alanı olmalı ve mümkün olduğu kadar fazla kanın beyne gönderilmesi sağlanmalıdır. Buna alternatif olarak abdominal baskı ve canlandırma da denenebilir. Kalp ritminde düzensizlik olan hayvanlar vakit kaybedilmeden hastaneye sevk edilmelidir.
Solunum ve kalp durması belirlenirse, kalbi tekrar çalıştırmak için şu yöntemler uygulanmalıdır ;
a) - Önce harici kalp masajı denenir. (CPR)
b) - Dış kalp masajı etkili olmazsa veya olay hastane şartları içindeyse dahili (iç) kalp masajı denenebilir.
c) - Myokard fibrilasyonu gelişmiş olan hayvanlara defibrilasyon (elektroşok) uygulanır.
d) - Kalp vurumları başlayınca ilaçlarla kontraksiyonlar güçlendirilir
KRİTİK DURUMLARDA YAPILACAK İLK YARDIM
Travmalarda Genel Yaklaşım :
Travma, hayvanın bir veteriner kliniğine götürülmeden önce ilk yardım için gereksinim duydukları en yaygın nedenlerden biridir. İlkyardım uygulamadan önce, hayvanın hayati belirtilerinin (solunum, kalp) hızla kontrol edilmesi, tehlike bölgesinden bir an önce uzaklaştırılması ve maruz kaldığı travmanın şiddetinin anlaşılması için kaza yerinin gözden geçirilmesi önemlidir. Kaza yerinden uzaklaştırma sırasında ne kadar sakin olursa olsun korktuğu ya da acı çektiği için hayvanların saldırgan davranabilecekleri unutulmamalıdır. Köpek ve kediler battaniyeye sarılararak güvenli bir yere götürülebilir. Büyük hayvanlar arka ayaklarından sürüklenerek taşınabilir. Kırıktan ya da spinal bir lezyondan şüpheleniliyorsa, hayvan tahtanın üzerine yatırılmalı ve üzeri battaniye ile kapatılarak olay yerinden uzaklaştırılmalıdır. Olay yerinde tek kişi varsa hayvanı arka ayaklarından tutarak sürüklemelidir.
Tehlike bölgesinden uzaklaştıktan sonra hayvanın şuuru, hayati belirtileri (solunum hızı ve ritmi, mukozaların rengi,kapillar dolma zamanı, kalp, nabız hızı ve ritmi) dikkatlice kontrol edilmeli ve daha sonra belli bir sistem dahilinde fiziksel muayeneye devam edilmelidir.
Fiziksel Muayenede şunlar yapılmalıdır ;
1 - Vital bulgular ; solunum, nabız, ateş vs
2 - Baş, boyun ; kırık, laserasyon, hemotimpanium, boyun venaları, servikal vertebraların hassasiyeti
3 - Göğüs ; solunum sesleri, göğüste krepitasyon ve kosta kırıklarıın palpasyonu
4 - Kalp ; Kalp tamponadının varlığı (kalp tamponadı, perikard boşluğu içine kanamadır.Acil tedavisi perikardiyosentezdir, daha sonra torakotomi ve kardiyorafi ile tedavi edilir.)
5 - Karın ; hassasiyet, dışkıda kan
6 - Pelvis ; Stabilite
7 - Ürogenital Sistem ; Orificium urethra externa'da kan
8 - Ekstremiteler ; yumuşak doku travması ve kırıkların varlığı, periferde soğukluk
9 - Nörolojik muayene ; mental durum, lokalize bulgular, rektal tonus
KIRIKLARDA İLK YARDIM
Kırıklar; açık ya da kapalı kırık şeklinde olabilir. Açık kırıkta, deri bütünlüğü bozulmuştur. kırık uçları dışarı çıkabilir. Beraberinde kanama, dokuların bozulması, enfeksiyon tehlikesi taşır. Kapalı kırıkta kemik bütünlüğü bozulmuş ancak deri sağlamdır. Kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma (kırık bölgesinden nabız alınamaması, solukluk, soğukluk) olur. Parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok gelişir.
Kırıklarda İlkyardım Sistematiği :
* Yaşamsal fonksiyonlar değerlendirilir (A B C)
* Yaşamı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir
* Hayvan hareket ettirilmez, sıcak tutulur.
* Kırık şüphesi olan bölge ani haraketlerden kaçınarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilir.
* Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemeler olmalı ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalı
* Açık kırıklarda tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır.
* Kırık bölgede sık aralıklarla nabız derinin rengi ve ısısı kontrol edilir.
* Kırık bölgenin hareketsizliği sağlanamıyorsa küçük hayvanları bir kafesinin içine koymakla hareketsizlik sağlanabilir.
* Zaman geçirmeden veteriner acil servisine götürülmelidir.
YARALANMALARDA İLKYARDIM
Yaralanmalar çeşitli şekillerde (ısırık, kesik, penetre edici vs) meydana gelebilir. Yaraların ortal belirtileri ; ağrı, kanama ve yara kenarlarının açıklığıdır. Ciddi yaralanmalarda ;
* Yara dudakları karşı karşıya getirilemeyen doku kayıpları
* Kanaması durdurulamayan yaralanmalar
* Kemiğin ortaya çıktığı yaralanmalar
* Delici aletlerle oluşan penetre yaralar
* Yabancı cisim saplanmış yaralar
* Isırık yaraları
* Enfekte yaralar
Yaralanmalarda İlk Yardım Sistematiği
* Hayati bulgular değerlendirilmelidir (A B C)
* Yara yeri değerlendirmesi (oluş şekli, süresi, yabancı cisim varlığı, kanama vb)
* Kanamanın durdurulması için tampon, sargı, garo vs uygulanır. Yaranın kontamine olmasının önlenmesi için yara çevresindeki kıllar traş edilmelidir.
* Yara üzeri temiz nemli bir bezle kapatılmalı ve bez bu bölgeye tespit edilmelidir.
* Karın veya göğüs bölgesine delici bir cisim saplanmışsa derhal veteriner kliniğine götürülmelidir. Böyle yaralanmalarda yabancı cisim kesinlikle çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Kanama durdurulmaya çalışılmalı, basınçlı sargılar yerleştirilebilir ancak çok sıkı olmamalıdır. Eğer kanama basınçla durdurulamıyorsa tunike olarak bez kullanılabilir.
::: YARIN HİPERTERMİ (GÜNEŞ ÇARPMASI) İLKYARDIMI, YANIKLARDA, DONMALARDA VE GÖZ HASTALIKLARINDA İLK YARDIM :::
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder